سرطان روده بزرگ

سرطان کولون (روده بزرگ) و رکتوم (انتهای روده ی بزرگ) دومین سرطان شایع است و سالیانه یک میلیون نفر در دنیا به آن مبتلا میشوند.نکته ی مهم این است که این بیماری قطعا قابل درمان است اگر به موقع تشخیص داده شود

چه کسی در معرض خطر ابتلا به سرطان کولون و رکتوم است؟

بیش از 90 درصد این بیماری در سن بالای 50 سال دیده میشود.لذا ریسک ابتلا به این بیماری در 10 سال 2 برابر میشود.علاوه بر سن، عوامل خطر ساز دیگر نیز وجود دارد، مانند:سابقه ی فامیلی مثبت ابنلا به سرطان یا پولیپ، ابتلا به بیماری های التهابی روده، ابتلا به سرطان سایر ارگان ها بخصوص رحم و پستان.

این بیماری چگونه شروع میشود؟

غالب سرطان های کولون و رکتوم از یک پولیپ خوش خیم منشا میگیرند.پولیپ ها که یک توده برجسته ی قبل از سرطان هستند در مدت 10 سال سایزشان افزایش یافته و بدخیم میشوند. برداشتن پولیپ های خوش خیم یک وجهه طب پیشگیری است که واقعا موثر است.

علائم سرطان کولون و رکتوم چیست؟

شایع ترین علامت خونریزی از مقعد و تغییر اجابت مزاج (اسهال یا یبوست) است.درد شکم و کاهش وزن اغلب در مراحل انتهایی و شدید بیماری دیده میشود. متاسفانه بسیاری از پولیپ ها و سرطان های کولون و رکتوم در مراحل اولیه بدون علامت هستند.بنابر این افراد بدون علامت وقتی به سن 50 میرسند بهتر است تحت معاینه و روش های تشخیص سرطان کولون و رکتوم قرار گیرند.

چندین روش برای تشخیص این سرطان وجود دارد که شامل: معاینه مقعد با انگشت، تست وجود خون در مدفوع، کولونوسکپی و عکس رنگی روده هاست.افرادی که اقوام درجه یک آنها (پدر، مادر، خواهر، برادر) قبلا به سرطان کولون و رکتوم مبتلا شده اند، در سن 40 سالگی یا 10 سال زودتر از فرد مبتلا، باید کولونوسکپی را انجام دهند.

سرطان کولون و رکتوم چطور درمان میشود؟

درمان قطعی این بیماری جراحی است. در بعضی شرایط علاوه بر جراحی، رادیو تراپی و شیمی درمانی هم نیاز است. اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص و درمان شود، بیمار  80-90 درصد از طول عمر عادی برخوردار خواهد بود.اگر بیماری در مراحل پیشرفته تر تشخیص داده شود میزان موفقیت درمان به کمتر از 50 درصد میرسد.

آیا سرطان کولون قابل پیشگیری است؟

بله. سرطان های کولون و رکتوم قابل پیشگیری است و مهم ترین راه پیشگیری آن انجام تست های غربال گری (بیمار یابی) است.بهترین روش پیشگیری انجام کولونوسکپی است که در افراد با ریسک معمولی از سن 50 سالگی شروع و در صورت نداشتن مشکل هر 10 سال یکبار تکرار میشود. با کولونوسکپی پولیپ های کولون که عامل اصلی بروز سرطان هستند تشخیص داده میشود و با برداشتن پولیپ ها ریسک سرطان از بین میرود.

از عوامل دیگر پیشگیری از سرطان روده ی بزرگ (کولون) رعایت نکات تغذیه ای است. مهم ترین عوامل تغذیه ای خطرساز ابتلا به سرطان کولون و رکتوم، مصرف چربی ها بخصوص نوع حیوانی، مصرف گوشت قرمز (بخصوص به صورت کباب شده) و سیگار و الکل است.اما مصرف فیبر، سبزیجات ، میوه ها و کلسیم از عوامل محافظت کننده در مقابل این سرطان هستند.

و نکته ی آخر: افراد در صورت بروز 3 علامت تغییر اجابت مزاج (اسهال یا یبوست)، درد های شکمی و یا دفع خون از مقعد حتما به پزشک متخصص گوارش یا جراح کولورکتا ل جهت ارزیابی مراجعه نمایند.

سوال آخر: آیا هموروئید منجر به سرطان میشود؟

خیر. اما چون هموروئید علائم مشابه به علائم سرطان بصورت خونریزی از مقعد ایجاد میکند،لذا هر بیمار مبتلا به هموروئید از نظر وجود همزمان سرطان کولون و رکتوم باید توسط پزشک (ترجیحا جراح کولورکتال) مورد معاینه قرار گیرد.

پیگیری بعد از عمل جراحی سرطان کولون و رکتوم

چرا بعد از جراحی سرطان کولون و رکتوم نیاز به پیگیری است؟

جراحی موئثر ترین درمان سرطان کولون و رکتوم است.حتی زمانی که سرطان به طور کامل برداشته شود امکان این که سلول های سرطانی در سایر نقاط بدن پخش شده باشد وجود دارد. این سلول ها وقتی خیلی کوچک باشند در زمان جراحی قابل تشخیص نیستند اما این ها پس از گذشت زمان رشد خواهند کرد.شانس عود سرطان بستگی به مشخصات سرطان اولیه و موئثر بودن رادیوتراپی و شیمی درمانی و نیز برنامه های پیگیری بعد از عمل دارد.بیماران با عود سرطان، اگر در مرحله ی اولیه تشخیق داده شود، شانس درمان  کامل را دارند. علت دیگر نیاز به برنامه ی پیگیری احتمال بروز پولیپ های جدید در سایر نقاط روده ی بزرگ و رکتوم است. تقریبا از هر 5 بیمار مبتلا به سرطان کولون، یک نفر دچار پولیپ جدید در طول زمان خواهد شد.لذا تشخیص و نابود سازی این پولیپها قبل از تبدیل شدن به سرطان بسیار مهم است.

برنامه ی پیگیری چقدر طول خواهد کشید؟

اغلب عود های سرطان کولون و رکتوم در 2 سال اول بعد از عمل است. بنابراین بیشترین برنامه ی پیگیری در این 2 سال خواهد بود. در مدت 5 سال اول بعد از عمل،عود غالبا بروزخواهد کرد. بعد از این 5 سال برنامه ی پیگیری، بیشتر برای تشخیص پولیپ های جدید خواهد بود.

در این برنامه ی پیگیری بعد از عمل چه انتظار باید داشت؟

در 2 سال اول پزشک شما هر 2-3 ماه یک بار شما را معاینه خواهد کرد و آزمایش خون ( CEA ) را درخواست خواهد نمود. البته چون این تست برای تشخیص عود کافی نیست، از تست های دیگر مانند کولونوسکپی و CT اسکن هم کمک خواهد گرفت.

وضعیت خانواده ی بیمار:

اقوام درجه اول (پدر، مادر، خواهر، برادر و فرزندان) بیمار مبتلا در معرض ابتلا به سرطان کولون و رکتوم هستند. بنابر این این اقوام درجه اول در سن 40 سالگی یا 10 سال زود تراز سن بیمار مبتلا، باید کولونوسکپی شوند (هر 5 سال یک بار) نیز بیمارانی که قبلا مبتلا به سرطان پستان یا تخمدان شده اند در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند و باید مورد معاینه و ارزیابی قرار گیرند.